GÖZ
Toz, kömür, böcek ve böcek parçacıkları, torna tezgahlarından sıçrayan metal parçacıklar ve kopan kirpikler göze kaçan yabancı cisimlerdendir. Demir parçacıkları ve ahşap parçaları korneaya (gözün renkli kısmına) saplanarak ciddi sorunlara neden olabilir. Göze kaçan yabancı cisimlerin görme kaybına yol açma ihtimali olabileceğinden erken dönemde ilk yardım uygulanmalıdır.
Göze yabancı cisim kaçmasında belirti ve bulgular:
- Gözdeki ağrı veya rahatsızlık hissi
- Kızarıklık
- Gözde sulanma
- Bulanık görme
- Göz kapaklarında ve gözde kaşınma hissi
Göze yabancı cisim kaçmasında ilk yardım:
- Ellerinizin temiz olduğundan emin olun (göze dokunmadan önce ellerinizi yıkayın).
- Hasta/yaralının oturmasını sağlayın.
- Gözlerini ovalamaması konusunda uyarıda bulunun.
- Gözün içini kontrol etmek için parmaklarla göz kapaklarını açın (alt kapağı aşağı doğru nazikçe çekin)
- Gözün her bölümünü dikkatlice inceleyin.
- Gözü oda sıcaklığında temiz su ile burun tarafından başlayarak dışa doğru yıkayın. Hasta/yaralının omuzlarına ıslanmaması için havlu koyabilirsiniz.
- Diğer göze yıkama suyunun kaçmamasına özen gösterin.
- Yabancı cisim görünmüyorsa ve semptomlar devam ediyorsa yabancı cisim üst göz kapağının altında olabilir. Hasta/yaralıdan gözünün üst kirpiklerini tutmasını ve üst göz kapağını alt kapağın üzerine çekmesini isteyin. Alt kirpikler parçacığı temizleyebilir.
- Diğer bir yöntemde bir fincan ya da leğen içine temiz su koyarak gözünü içinde kapatıp açmasını isteyebilirsiniz.
- Yabancı cisim (toz zerresi) görülebiliyorsa temiz ve yumuşak peçete ile gözün renkli kısmına değmeden zıt istikamette almaya çalışın.
- Göze, göz küresine veya göz bebeğine bir şey yapışmış veya gömülü ise, çıkarmaya çalışmayın.
- Hasta/yaralıyı en yakın sağlık kuruluşuna yönlendirin.
- Hasta/yaralıya yönelik müdahaleniz bittikten sonra ellerinizi sabun ve su ile yıkayın.
Göze yabancı cisim kaçmasında dikkat edilmesi gerekenler:
Kulağa yabancı cisim kaçması
Kulağa yabancı cisim kaçması genellikle çocuklarda sık görülmekle birlikte ileri yaşlarda da görülebilir. Özellikler çocuklar bunu boncuk, oyuncak ve bakliyat gibi farklı nesneleri kulaklarına itmek sureti yaparlar. Bunların dışından kulak temizleme çubuğunun pamuğu ve böceklerde kulağa kaçabilir. Yabancı cisimler genellikle kulakta sıkışır.
Kulağa yabancı cisim kaçmasında belirti ve bulgular:
- Kulakta ağrı ve kaşıntı
- İşitme azlığı veya kaybı
- Kulaktan kan gelmesi
- Sürekli rahatsız edici şekilde ses işitme
- Baş dönmesi ve
- Bulantı ve kusma hissi.
Kulağa yabancı cisim kaçmasında ilk yardım:
- Kişinin sakinleşmesini sağlayın.
- Yabancı cisim tamamen dışarda görünüyorsa ve alabileceğinizden eminseniz içe ilerletmeden almaya çalışın.
- Kulakta böcek varsa etkilenen kulağı üst kısımda tutarak kulağa ılık su dökün. Bu durumda böcek dışarı çıkabilir.
- Kulaktaki yabancı cisim çıkartılamıyorsa ya da böcek çıkmıyorsa hastayı bir sağlık kuruluşuna yönlendirin.
Kulağa yabancı cisim kaçmasında dikkat edilmesi gerekenler:
- Dış kulak yolunda olan yabancı cismi nasıl çıkaracağınızı bilmiyorsanız ve çıkaracağınızdan emin değilseniz çıkarmaya çalışmayın. Daha derine ilerleterek kulak zarına zarar verebilirsiniz.
Buruna yabancı cisim kaçması
Genellikle küçük çocukların cisimleri burunlarına itmeleri ile ortaya çıkan bir durumdur. Genellikle tek taraflıdır. Yabancı cisim burunda tıkanıklık ve çıkarılmadığı takdirde ilerleyen süreçte enfeksiyona neden olur. Cismin özelliğine göre burun içerisinde ek yaralanmaya da neden olabilir. Örneğin keskin bir cisim burun içinde kesiklere neden olurken piller burun içinde yanığa neden olabilir.
Buruna yabancı cisim kaçmasında belirti ve bulgular:
- Burunda ağrı
- Burun akıntısı
- Burunda kötü koku
- Şekil bozukluğu ve şişlik
- Burun kanaması
- Gözlerde yaşarma ve
- Zor ve gürültülü solunum.
Buruna yabancı cisim kaçmasında ilk yardım:
- Hasta/yaralıyı sakinleştirin.
- Solunum sıkıntısı varsa ağızdan sakin nefes almasını söyleyin.
- Bir sağlık kuruluşuna yönlendirin.
Buruna yabancı cisim kaçmasında dikkat edilmesi gerekenler:
- Yabancı cismi asla çıkarmaya çalışmayın.
- Cımbız, şiş ve tığ gibi aletler cismin daha ileriye gitmesine yol açabileceğinden bunları burun içerisine sokmayın.
YUTULAN YABANCI CİSİMDE İLKYARDIM
Yabancı cisimlerin yutulması da sorunlara yol açabilir. Özellikler çocuklar oyun oynarken ağızlarına farklı cisimler (oyuncak, pil, metal para gibi) koyup yutabilirler. Yetişkinler ise yemek esnasında kemik yutabilirler. Bazı durumlarda da farklı nesneler kasten yutulabilir. Yutulan yabancı cisimlerin çoğu sindirim sisteminden geçer. Ancak yabancı cisimler sindirim sisteminde yırtılmaya veya tıkanmaya sebep olarak hayatı tehdit de edebilir. Hatta yutulan cisim boğulmaya dahi sebep olabilir (bakınız: tıkalı hava yolu).
Yutulan yabancı cisimde ilk yardım:
- Hasta/yaralıya güven vererek sakinleştirin.
- Ne yuttuğunu öğrenmeye çalışın.
- Kusmasına izin vermeyin.
- Piller, sigara koçanları, kozmetikler, ilaçlar, zehirli bitkiler, zehirli meyveler, keskin nesneler yutması durumunda veya kişi, mide ağrısı, ağrılı veya kanlı dışkılamadan şikâyet ediyorsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurması sağlanmalıdır.
Özet
- Göze kaçan yabancı cisimlerde görme kaybına yol açma ihtimali olabileceğinden erken dönemde ilk yardım uygulanmalıdır. Bunun için gözün her bölümü nazikçe incelenmelidir.
- Göz oda sıcaklığında temiz su ile burun tarafından başlayarak dışa doğru yıkanmalıdır. Diğer göze yıkama suyunun kaçmamasına özen gösterilmelidir.
- Göze, göz küresine veya göz bebeğine bir şey yapışmış veya gömülü ise, çıkarmaya çalışılmamalıdır.
- Kulağa yabancı cisim kaçması genellikle çocuklarda sık görülmekle birlikte ileri yaşlarda da görülebilir. Dış kulak yolunda olan yabancı cismin nasıl çıkarılacağı bilinmiyor veya çıkarılacağından emin olunamıyorsa çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Daha derine ilerleterek kulak zarında ek yaralanmaya neden olabilir.
- Buruna yabancı cisim kaçması genellikle küçük çocukların cisimleri burunlarına itmeleri ile ortaya çıkan bir durumdur. Yabancı cisim asla çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Cımbız, şiş ve tığ gibi aletler cismin daha ileriye gitmesine yol açabileceğinden bunlar burun içerisine sokulmamalıdır.
- Yabancı cisim yutulması durumunda; piller, sigara koçanları, kozmetikler, ilaçlar, zehirli bitkiler, zehirli meyveler, keskin nesneler yutması durumunda veya kişi, mide ağrısı, ağrılı veya kanlı dışkılamadan şikâyet ediyorsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurması sağlanmalıdır.