Dünyada her gün binlerce kişi uyuşturucu kullanımına bağlı sebeplerle ciddi sağlık problemleri yaşıyor ve hayatını kaybediyor. BM Uyuşturucu ve Suç Ofisi 2019 raporuna göre dünyada 585 bin, Türkiye’de 347 kişi uyuşturucu sebebiyle hayatını kaybetti. Bu sayı önceki yıllara oranla ciddi şekilde azalmış olsa da, gerekli tedbir ve bilincin aşılanması hayat kurtarılmasında kritik önem taşıyor. Peki madde kullanımı ile bağlantılı olarak yaşanan olumsuz durumlarda ne yapılır ? Uyuşturucu kullanımı nasıl anlaşılır ? Uyuşturucu kullanımı belirtileri nelerdir ? Uyuşturucu komasında ilk yardım nasıl yapılır ?
Uyuşturucu Koması Nedir ?
Uyuşturucu maddeler beyindeki solunum merkezini etkileyerek solunum depresyonuna (bozulması) yada durmasına sebep olabilir. Buna ek olarak kullanılan maddeye, kişinin bünyesine değişiklik göstermekle birlikte ciddi bilinç kaybı da uyuşturucu kullanımında sık şekilde gözlenmektedir. Özellikle aşırı doz uyuşturucu kullanımında solunum durması kaçınılmaz olur. Uyuşturucu olarak nitelendirdiğimiz maddelerin arasında esrar, eroin, ecstasy, captagon, metamfetamin, bonzai gibi sentetik uyuşturucular ve reçeteli kullanılması gereken narkotik ilaçlar bulunuyor.
Uyuşturucunun Başlıca Etkileri Nelerdir ?
Uyuşturucu kullanan kişi çoğunlukla çevredeki etkenlere aşırı duyarlı hale gelir. Işık, ses, sıcaklık gibi çevresel etkiler normalden fazlaymış gibi hissedilebilir. Kişi olumsuz etkiler altındayken ciddi ölüm korkusu yaşar ve halüsilasyon gibi etkiler hastada deliryuma yol açabilir. Kişinin bilinci açık olsun yada kapalı olsun göz bebeklerinde aşırı büyüme yada aşırı küçülme görülebilir. Aksine bu içe dönük bir süreç de olabilir. Ancak bizleri tedirgin eden şeylerin en başında uyuştucu kullanımına bağlı koma geliyor.
Uyuşturucu Komasında İlk Yardım Nasıl Yapılır ?
Önceliğiniz kendinizi korumak ve çevrenin güvenliğini sağlamak olmalıdır. Maddenin etkisi altındaki biri ani tepkiler verebilir, saldırgan olabilir. İlk etapta mesafenizi korumanız ve iletişimi uzaktan kurmaya çalışmalısınız. Mümkünse uyuşturucu kullanan kişiyle tek başınıza kalmamaya özen göstermelisiniz. Kendinizi hem çevreye hemde uyuşturucu kullanmış kişiye tanıtın.
Olumsuz etkiler yaşayan kişinin gözlerine bakın. Eğer göz bebeklerinde ciddi küçülme yada büyüme farkettiyseniz bu durumun uyuşturucu kullanımıyla güçlü bir bağı olduğunu hatırlayacaksınız. Kollarına, bacaklarına, el ve ayak parmaklarına dikkatli bakın. İğne izlerini farketmeye çalışın. İğne izlerini görürseniz ve göz bebekleri küçüldüyse bu vakanın yüksek ihtimalle eroin kullanmış olduğundan şüpheleneceksiniz. Eğer gözbebekleri büyümüş ve burun delikleri genişlemişse kokain kullandığından şüpheleneceksiniz. Bilinç yerindeyken hızlı şekilde nasıl yaklaşmamız gerektiğini gördük. Uyuşturucu kullanımından şüphelenilen her durumda 112 aranmalıdır. Peki bilinç yoksa ?
Nefes alıp almadığı kontrol edilmeli ve solunumu durmuşsa derhal temel yaşam desteğine başlanmalıdır. Koma’da olan kişinin derhal koma pozisyonuna alınması gerekir. Koma pozisyonu diğer bir tabirle yan yatar pozisyondur. Bilinci kapalı olan kişinin tüm kasları gevşediğinden dik kökü solunum yolunu tıkayabilir yada kusması halinde, kusmuğu soluk yollarına kaçabilir. Bunu engellemenin tek yolu, kişiyi koma pozisyonuna almaktır.
Kritik Uyarılar
Uyuşturucu kullanımı sonrası anormal davranışlar sergileyen kişinin çevresindekilere zarar verme ihtimali olduğu unutulmamalıdır. Üzerinde delici kesici yaralayıcı bir ismin olup olmadığı iyi gözlenmelidir. Her uyuşturucu vakası adli bir durum olduğundan olaya polis ekipleri de dahil olacaktır. Uyuşturucu etkisi altındaki kişi ambulans yada polis çağırılmasından korkacağından an tepkiler verebilir. Her zaman ani hamle mesafenizi koruyun. Çevredeki yaralayıcı malzemeleri uzaklaştırın.
Emniyet Genel Müdürlüğünün hazırladığı 2019 Türkiye Uyuşturucu Raporuna göz atmak için buraya tıklayın.